نسبت حملینسبت حملی، به‌معنای نسبتِ بیانگر اتحاد مفهومی یا مصداقی دو طرف قضیه حملیه است. ۱ - اقسام قضیهقضیه بر دو قسم است: ۱. قضیه حملیه؛ ۲. قضیه شرطیه. ۲ - اجزاء قضایادو جزء اصلی در قضیه حملیه، موضوع و محمول است و در قضیه شرطیه، مقدم و تالی است. نسبت بین موضوع و محمول نیز یا به ایجاب است و یا به سلب. ۳ - اقسام نسبت در قضیهنسبت موضوع به محمول در قضیه خواه به ایجاب و خواه به سلب سه قسم است: ۱. نسبت حملی؛ ۲. نسبت شرطی اتصالی؛ ۳. نسبت شرطی انفصالی. ۴ - توضیح اصطلاحنسبت بین موضوع و محمول نسبت حملی است؛ یعنی بین آن دو نوعی اتحاد برقرار است. این اتحاد، گاهی به حسب مفهوم و مصداق است (در حمل اوّلی ذاتی)،و گاهی تنها به حسب مصداق است (در حمل شایع صناعی). مراد از حمل به حسب مصداق، اتحاد موضوع و محمول در وجود خارجی است، مانند: «آهن معدن است»،«صدق و راست‌گویی ستوده است»، یعنی همان که موضوع است متصف است به وصف محمول است. به عبارت دیگر موضوع و محمول دو موجود خارجی نیستند، بلکه همان فرد که به وصف عنوانی موضوع موصوف است، همان فرد بعینه به وصف محمول نیز موصوف است. [۱]
جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۰.
[۳]
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ص۱۸۸.
[۴]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۸.
۵ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مظفر، محمدرضا، المنطق. • خوانساری، محمد، منطق صوری. • خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی. • جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق. ۶ - پانویس
۷ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «نسبت حملی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۵. |